Voor stadsgroepen van Chiro is diversiteit de dagelijkse realiteit en het uitgangspunt en niet zozeer een probleem waarmee ze moeten omgaan. Tegelijkertijd vormt diversiteit ook een uitdaging. Wat kunnen andere Chirogroepen daar uit leren?
12 De Brusselse Chirogroepen en Chirojeugd Vlaanderen vatten diversiteit breed op. Naast etnisch-culturele diversiteit zetten ze in op socio-economische verscheidenheid en verschillen op vlak van leeftijd, gender, taal en religie. Hoewel Chiro en jeugdbewegingswerk in het algemeen overwegend jongeren uit middenklasse-gezinnen aanspreekt, vinden ook jongeren uit maatschappelijk kwetsbare gezinnen hun plaats in de Brusselse Chirogroepen. Voor deze stadsgroepen is diversiteit de dagelijkse realiteit en het uitgangspunt, en niet zozeer een probleem waarmee ze moeten omgegaan. Tegelijkertijd vormt diversiteit ook een uitdaging. Chirogroepen in stedelijke contexten weten zich immers geconfronteerd met grote veranderingen en uitdagingen.
Chiro vindt het heel belangrijk dat Chirogroepen geen eilandje vormen, maar verbinding met de buurt maken. Voor de stadsgroepen is dat geen evidente opdracht. Heel wat leiding komt zelf van buiten de stad en kent de buurt niet zo goed. Daarnaast kennen de ouders het Chiro-model niet goed. 4 Chirogroepen gaan actief aan de slag met de verschillende uitdagingen die ze tegenkomen. Chirogroepen in de stad zien de stad als een ideale experimenteerruimte. De vragen en antwoorden uit die experimenten neemt Chiro mee in alle lagen van haar werking.
Dat brengt een spanning mee tussen de zoektocht van Chiro naar een duidelijke identiteit en het voorzien van voldoende openheid voor groepen om zichzelf vorm te geven, aansluitend bij de lokale context. Voor groepen is het vrij natuurlijk en evident om de organisatorische aspecten van het Chiro-model, zoals Chirokleren, het vlaggenlied, frequentie van activiteiten, eten op kamp... aan te passen. Nadenken over de missie van Chiro, over de vraag wat Chiro precies is en wat haar missie moet zijn, ligt moeilijker. Die vragen dagen Chiro uit om zich kwetsbaar op te stellen. Dit is niet altijd even gemakkelijk en vraagt een groot engagement van de betrokkenen, maar het biedt wel kansen om te leren zowel aan leden, leiding als de jeugdbeweging zelf.
In het actieonderzoek onderzochten we enerzijds hoe Chiro in de stad er kan uitzien. Hoe kan Chiro meer verbinding met de buurt maken? Hoe kan buurtsolidariteit vorm krijgen tussen Chiro en buurtactoren? 9 Anderzijds onderzochten we op welke manier de ervaring en kennis uit (stads)experimenten alle geledingen van Chiro kan inspireren. Hoe kunnen leerervaringen van stadschiro's rond solidariteit in diversiteit beter gedeeld worden?
Op zoek naar antwoorden zetten we samen met de stadswerkers uit Brussel en de pedagogisch secretaris van Chiro Vlaanderen een traject op met twee Brusselse Chirogroepen.
Samen met die groepen zochten we naar manieren om meer verbinding met de buurt te maken. In een eerste workshop brachten we samen met enkele leid(st)ers het actieterrein van de groep in kaart: waar spelen de leden? Waar gaan de activiteiten door? Waar komt de leiding samen? Waar wonen de leden? In welke scholen werven de groepen?
Het actieterrein visualiseerden we met Google Maps. Daarna lijstten we met de groepen hun netwerk op. Met wie wordt overlegd? Met wie werken de groepen samen? Met wie werken de groepen niet of te weinig samen? Op wie kunnen ze beroep doen tijdens speciale activiteiten of evenementen? Ook hiervoor gebruikten we visuele werkvormen. De lijst met partners situeerden we op de kaart. Zo kregen we blinde vlekken zichtbaar.
In een tweede workshop zochten we naar de belangrijkste speerpunten en naar manieren waarop een groep met die speerpunten aan de slag kan gaan. Dat leverde een aantal concrete ideeën en acties op die de groepen met steun van de stadswerkers willen realiseren.
Het materiaal uit die twee workshops vormde de basis voor een discussie met een klankbordgroep van een tiental betrokkenen uit verschillende lagen binnen Chiro. Zij dachten verder door over de specificiteit van Chiro in de stad en expliciteerden hoe deze stadsexperimenten Chiro kan inspieren over solidariteit in diversiteit.
Ontmoeting vormt een belangrijke bron voor solidariteit voor de groepen in de stad. De buurt als plaats maakt deze ontmoetingen mogelijk. De buurt is voor Chirogroepen een herkenbaar en bevattelijk begrip. Van daaruit kan een Chirogroep de buurt als locatie ruimer gaan bekijken en de buurt ook leren zien als een bron van relaties, die ook voorbij de grenzen van die buurt reiken. Zo leerden we dat de stadsgroepen uit het experiment niet altijd een eilandje vormen, hoewel ze dat zelf soms zo aanvoelen. In Chiro Buurt!, een output van dit actieonderzoek in de vorm van een brochure, geven we aanzetten om verder te werken op verbindingen die reeds aanwezig zijn. Vanuit een relationele invulling van de buurt als plaats kunnen groepen focussen op hun netwerk en zoeken naar vormen van buurtsolidariteit. Het netwerk van de stadsgroepen blijkt na zo'n verkenning groter te zijn dan aanvankelijk gedacht. Zo leerde een stadsgroep dat haar keuze "Iedereen mee op kamp", waarbij niet-leden mee mogen op de Chirokamp, een concrete vorm van buurtsolidariteit is. Deze praktijk kwam op die manier in beeld omdat we tijdens de workshops "buurt" ook als relationeel gegeven introduceerden en niet alleen als een locatie.
Deze relationele invulling van plaats toont hoe Chiro verbonden is met de buurt waarin de groep functioneert en deel uitmaakt van een plaatsgebonden gemeenschap waarin betrokkenheid op elkaar en solidariteit in diversiteit mogelijk wordt. Herkenbaarheid, zichtbaarheid en aanspreekbaarheid zijn in de praktijk belangrijke elementen die de betekenis van Chiro voor de buurt mee bepalen.
Chirogroepen zijn niet altijd herkenbaar in hun buurt. Het is lang niet altijd evident om uit te leggen wat Chiro is en waarvoor Chiro staat. Dat maakt het moeilijk om beroep te doen op en bij te dragen aan de buurtsolidariteit. Om herkenbaarheid te vergroten, moeten Chirogroepen zichtbaar zijn in de buurt. Chirogroepen maken hun werking bekend aan een breed publiek en Chiro Vlaanderen maakt maatschappelijke thema's bespreekbaar. Inzetten op herkenbaarheid en zichtbaarheid situeert zich op het spanningsveld tussen de zoektocht van Chiro naar een duidelijke identiteit van Chiro als jeugdbeweging in Vlaanderen en de openheid naar lokale groepen om een eigen vorm aan te nemen aansluitend bij de buurt. Dit spanningsveld roept lastige vragen op. 6 Moet we het Chiromodel meer zichtbaar maken of moeten we aan het model sleutelen zodat een grotere diversiteit aan groepen er zich in kunnen herkennen (transformatie).
Chirogroepen vinden het belangrijk om als Chiro aanspreekbaar te zijn, om een actieve pion te zijn in de buurt. Dat roept de vraag op naar de betekenis van de Chirogroep voor de buurt. Daarmee raken we aan interdependentie als bron voor solidariteit. Heel vaak maakt de leiding de afweging of een activiteit of een samenwerking een vorm van return oplevert, voor de groep of voor de buurt. Op de vraag wat die return precies moet zijn en of dit ook altijd noodzakelijk is, is geen kant en klaar antwoord te geven. Daarbij speelt de draagkracht van de groepen zeer sterk mee. Zolang het bij een groep om overleven gaat, is zelf bijdragen aan buurtsolidariteit een moeilijke opdracht.
Chiro maakt zelf een onderscheid tussen stadsgroepen en niet-stedelijke groepen. In de feiten zijn de stadsgroepen niet altijd zo tegengesteld aan de andere groepen. Betrokkenen uit niet-stedelijke groepen herkennen bepaalde elementen uit de stadsexperimenten. Anderzijds werken stadsgroepen wel in een specifieke stedelijke context, waarmee ze moeten omgaan. Dit leidt tot andere praktijken, bijvoorbeeld tot een andere omgang met diversiteit. Voor stadsgroepen is diversiteit de dagelijkse realiteit en het uitgangspunt. Dit is zeker nog niet voor alle Chirogroepen in Vlaanderen het geval. Tegelijkertijd maakt die realiteit en die vanzelfsprekendheid ook een aantal dingen onzichtbaar. Voor de stadsgroepen uit het experiment is het niet vanzelfsprekend om inspirerende elementen uit hun stadswerking te benoemen en te delen met andere groepen.
Chiro vult diversiteit niet enkel als etnisch-culturele diversiteit in. Door in te zetten op een brede invulling van diversiteit en door solidariteit en leerprocessen sterk met elkaar te verweven, poogt Chiro voldoende openheid te houden voor een invulling op maat van specifieke groepen. Chiro zet groepen vooral aan om diverser te denken en bepaalde vaststaande waarden, normen en tradities bespreekbaar te maken zonder ze automatisch allemaal overboord te gooien.
Tijdens het actie-onderzoek rees het idee om maatschappijvisie van Chiro terug sterker op de voorgrond te plaatsen en te expliciteren wat voor samenleving Chiro nastreeft. 9 Zo willen sommigen binnen de Chiro de kennis over diversiteit, stedelijkheid en solidariteit zichtbaar maken en delen. Veel groepen zien het "omgaan met diversiteit" nog als een ver-van-mijn-bedshow. Door te tonen dat het verhaal van Chiro in de stad niet zo anders is dan bij andere groepen en ook voor hen wel herkenbaar kan zijn, stimuleert Chiro meer uitwisseling en meer onderlinge solidariteit tussen groepen. Groepen die solidair willen zijn, een verbinding willen maken met de buurt kunnen leren uit die uitwisseling.
Raadpleeg de brochure "Chiro Buurt!", een resultaat van dit actieonderzoek. Chiro Buurt! geeft handvatten aan andere Chirogroepen om na te denken over de eigen positie en rol in de buurt en om zelf aan de slag te gaan en (meer) verbinding met de buurt te maken.
Je kan ook het volledige wetenschappelijke rapport van dit actie-onderzoek raadplegen
