Praktijkenbank kwesties

Erkenning als bredere kwestie

Erkenning verwijst naar de handeling waarbij mensen waardering krijgen voor wie ze zijn en wat ze doen. Eerder in de kwestiebank hadden we het al over het erkennen van de culturele specificiteit van (leden van) bepaalde etnisch-culturele minderheden en de relatie tot economische herverdeling. 

Hier gaat het over erkenning als bredere kwestie, die, zoals de filosoof Axel Honneth beschrijft, de basis vormt voor vertrouwen, zelfrespect en de mogelijkheid met anderen te interageren. De basisproblematiek waarin ‘erkenning’ als kwestie wortelt, is het niet gezien of gehoord worden van mensen in onze samenleving. Het gebrek aan erkenning kan op verschillende manieren uitdrukking krijgen: hun identiteit wordt opzij geschoven, hun levensverhaal en persoonlijke bagage worden onbelangrijk geacht of negatief gewaardeerd. Dit knaagt aan het gevoel van autonomie van sommige mensen, omdat hun bestaan en manier van denken en handelen letterlijk niet wordt gezien. Een tekort aan erkenning kan ook het gevolg zijn van het negeren van handelingsbekwaamheid en capaciteiten van mensen.

Een interventieperspectief op erkenning

In de Brusselse zelforganisatie De Mangoboom in Bloei wordt sterk gewerkt aan de erkenning van de ‘gelijke intelligentie’ van mensen, bijvoorbeeld wat betreft hun taligheid. Dit interventieperspectief, waarin professionals de intelligentie van de deelnemers als gelijkwaardig zien aan hun eigen intelligentie, erkent de handelingscapaciteit van deelnemers. Omdat het officiële taalbeleid in Brussel de taligheid van mensen gelijk stelt aan de kennis van een (bepaalde) taal, ziet men hen snel als tekortschietende of falende mensen. Hierdoor wordt de handelingscapaciteit van deelnemers ondermijnd. Erkenning gaat in die zin verder en dieper dan “culturele herkenning” (zie Fraser), dat vooral te maken heeft met het toelaten van etnisch-cultureel verschillende claims. Erkenning gaat dan meer over het symbolisch waarderen van een persoon of activiteit. 

Op een soortgelijke manier brengt Learning Community Nevenstroom om de twee weken een zeer diverse groep mensen samen om te leren. Ze verkennen de stad en haar uitgebreide aanbod en ze oefenen hun Nederlands. Taalcompetenties worden gekoppeld aan alledaagse praktijken, waardoor men erkend wordt op basis van de kennis van de stad, als opstap voor taalverwerving. Bij ander aanbod voor taallessen werden deze mensen gecategoriseerd als “uitgeleerd”, wat hun competenties fnuikt en erkenning belemmert. 

Met ‘Schatten van mensen’ organiseren de erfgoedcel Brussel, Vormingplus Citizenne en het expertisecentrum voor cultureel erfgoed tapis plein ontmoetingen tussen schatten, schattenjagers, fotografen, projectleiders, projectpartners en Brusselaars. Op verschillende plaatsen in Brussel delen zij hun passie voor ambacht en kunsten. Een schat is een meester in een ambacht of podiumkunst. Een schattenjager is iemand die het gesprek aangaat met een schat en er een inspirerend verhaal over schrijft. De projectleiders zetten de culturele kennis en kunde van de gevonden schatten in de schijnwerpers met dit project. Daarbij worden deelnemers erkend in hun culturele en artistieke competenties, wat hun zelfrespect en vertrouwen verhoogd. De “schat”, het ambacht, wordt op verhaal gebracht door de schattenjager.