Sociale professionals zijn veelal mensen uit de blanke middenklasse. Wat is het verschil met 'ervaringsdeskundigen'? En wat zijn strategieën om om te gaan met een doelgroep met een andere sociaaleconomische achtergrond of een migratieverleden?
Professionals in middenveldorganisaties en publieke instellingen die betrokken zijn bij solidariteit in diversiteit komen overwegend uit de blanke middenklasse. De maatschappelijke positie van professionals doet er toe: ze kleurt hun wereldbeeld en aanpak. Bij sociale professionals die een andere sociaaleconomische- of migratieachtergrond hebben, valt op dat ze zich sterk kunnen identificeren met en betrokken voelen op de doelgroep. Ze vinden daarvoor dikwijls hun motivatie in hun persoonlijke achtergrond en ervaringen, waardoor ze zich goed kunnen inleven in de beleving en bekommernissen van de doelgroep.
Bij de Mangoboom in Bloei valt het op dat deelnemers en vrijwillige professionals die de organisatie in goede banen leiden, een migratieachtergrond delen met elkaar. Door daarnaast te werken in nabijheid en “er te zijn” voor de deelnemers, creëren de professionals een soort “they are one of us”-gevoel. Professionals putten hun sensitiviteit voor diversiteit uit hun persoonlijke migratieachtergrond. Er zijn ook enkele Belgo-Belgische professionals die niet kunnen putten uit hun etnisch-culturele bagage. Het valt op dat deze professionals veel meer geremd zijn in hun interventies ten aanzien van de deelnemers. Hun interventies reiken niet zo ver: er worden veel vlugger grenzen gesteld.
In de case Tower Automotive putten syndicale professionals sterk uit hun persoonlijke achtergrond. Opvallend is dat één délégué sterk inspiratie haalt uit de etnisch-culturele achtergrond en de context waarin hij is opgegroeid. De wijk en stad waarin hij opgroeide, confronteerden hem als Italiaan met discriminatie en racisme. Dat is voor hem de bron van solidariteit om begrip te tonen voor die kwesties op de superdiverse werkvloer. Kind zijn van arbeidsmigranten geeft hem toegang tot de moeilijke weg die mensen met migratieroots afleggen. Dat zijn soortgelijke belemmeringen en obstructies die arbeiders met migratieroots ervaren op de werkvloer vandaag. Een andere délégué, met Belgo-Belgische roots, put uit de persoonlijke ervaringen van zijn verleden. De buurt waarin hij opgroeide en woont is een buurt met veel burgers met migratieroots. Dat geeft ervaring en inzicht in de zorgen en noden van de arbeiders op de werkvloer.
Wanneer sociale professionals niet dezelfde migratie- of sociaaleconomische achtergrond delen met hun doelgroep, worden er verschillende strategieën ontwikkeld. Hierbij komen drie zaken uit ons onderzoek naar voren als belangrijk.
Ten eerste leren professionals in interactie met een divers publiek. Ze worden dikwijls gedwongen zichzelf duidelijker te positioneren en in vraag te stellen. Een meer kritische professionaliteit ontstaat door permanente onderhandeling met anderen die anders denken en handelen.
In de case van ‘Bint’, een project van de Chiro om meer diversiteit in de rangen van de jeugdbeweging te promoten, is er een engagement om meisjes van Maghrebijnse afkomst een plaats te geven in de Chiro. Dit leidt tot het in vraag stellen van het gangbare handelen. Dat gebeurt zowel op het niveau van het handelen, door de confrontatie met andere noden en behoeften uit deze groepen, maar ook door inzicht in de grenzen en beperkingen van de groep. Dat scherpt de reflectie aan over al dan niet juiste verwachtingen. Maar reflectie gebeurt ook op het niveau van de Chiro als jeugdbeweging. De confrontatie met jeugdbewegingswerk met jongeren met migratieroots brengt nieuwe noden en behoeften, maar ook wensen op de voorgrond, die het Chiromodel contesteren of minstens nopen tot transformatie.
Om tegemoet te komen aan de noden van een divers publiek is het ten tweede belangrijk om teams zo divers mogelijk te maken.
Binnen de cases ‘learning community’ en ‘Torekes’ in het Gentse Rabot, leidt de confrontatie met de kunde en de reikwijdte van een collega met Turkse roots tot het zichzelf in vraag stellen. De Turkse collega’s brengen een directe meerwaarde in de werkingen. Ze zorgen in hun bereik en in hun aanpak voor een extra dimensie in het professioneel handelen ten aanzien van deelnemers. Dit is een dimensie die autochtone collega’s niet altijd kunnen bieden.
In de case Tower Automotive zorgt de confrontatie met superdiversiteit op de werkvloer ervoor dat de “vertegenwoordiging” onder professionals gestaag verandert: de delegatieteams worden intern diverser. Dat biedt een meerwaarde inzake professioneel handelen op twee niveaus: ten eerste zorgt het ervoor dat minderheden of arbeiders met migratieroots hun specifieke en soms particuliere noden en behoeften kunnen articuleren in de vakbondsmiddens. Ten tweede zorgt een meer gemengd syndicaal team ervoor dat diverse particuliere noden en behoeften gezien, erkend en opgenomen kunnen worden.
Ten derde, wanneer er binnen de bestaande teams van professionals onvoldoende handelingscapaciteit is om tegemoet te komen aan de noden van een superdivers publiek, creëert men netwerken in de buurt. Zo is er het “brede school”-concept voor superdiverse scholen, dat mee de sociale zorgen kan opvangen.
Bij de case Mater Dei merken we op dat professionals op school (leraars en leraressen) de noden van superdiverse leerlingen niet allemaal een plaats kunnen geven of capteren. Daarvoor bouwt men een breder netwerk uit. Dit netwerk biedt ruimte voor het leren begrijpen van de noden die opborrelen uit de superdiversiteit. Bovendien biedt het netwerk ook ondersteuning om de vele sociale noden van antwoord te voorzien. Dat zorgt ervoor dat de ruimte voor interventies en het handelingsperspectief verbreed worden en vanuit diverse perspectieven kunnen worden behandeld.
